ΦΑΡΟΣ ΨΑΘΟΥΡΑΣ

Ο φάρος της Ψαθούρας χτίστηκε το 1895 μετά το ναυάγιο ενός Δανέζικου πλοίου που ξεχείλισε πια το ποτήρι: οι ξέρες αυτές ήταν πολύ επικίνδυνες για τη ναυσιπλοΐα και κάτι έπρεπε να γίνει. Χτίστηκε πάνω σε σχέδια Γάλλων μηχανικών, από πετράδες Σκοπελίτες που χρησιμοποίησαν πέτρα από το νησί ενώ μεταφέρθηκαν μόνο τα μαρμάρινα σκαλοπάτια και μια άλλη μαλακότερη και ευκολοπελέκητη πέτρα για τις ακμές του κτιρίου και τα ανοίγματα. Εδράζεται πάνω σε βραχώδες έδαφος ενώ γύρω από τον πύργο του φάρου και στη βάση του, αλλά ενωμένο με αυτόν είναι χτισμένο το σπίτι που διέμεναν και συνεχίζουν να διαμένουν οι φαροφύλακες.
Τότε που κατασκευάστηκε το φανάρι δούλευε με ένα σύστημα που έκαιγε ένα μίγμα αέρα με εξαερωμένο πετρέλαιο το οποίο βέβαια ήθελε συνεχή παρουσία φαροφύλακα που άναβε και έσβηνε και επιτηρούσε ώστε να δουλεύει καλά το φανάρι.
Τότε το φως του φάρου ήταν συνεχές προς όλες τις κατευθύνσεις και πολύ ισχυρό και εκτυφλωτικό, έφτανε δε 19 μίλια μακριά. Ήταν τόσο ισχυρό το φως που οι παλιοί ψαράδες θυμούνται ότι αν έπεφτε η νύχτα και ήσουν κοντά στο νησί δεν μπορούσες να δεις τίποτα γιατί σε τύφλωνε η λάμψη, που δημιουργούσε ένα αδιαπέραστο φράγμα φωτός.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ο φάρος έσβησε και οι φαροφύλακες είχαν εντολή να τον ανάβουν μόνο σε ειδικές περιπτώσεις (προφανώς για να διευκολύνουν τον πλου των πλοίων του Άξονα και να δυσκολεύουν τη διέλευση των συμμαχικών πλοίων). Ξανάναψε το 1945.
Μέχρι το 1987 που το σύστημα με το πετρέλαιο αντικαταστάθηκε με ηλεκτρικό ρεύμα από φωτοβολταϊκά, η παρουσία των φαροφυλάκων ήταν συνεχής. Όταν έπαψε να μένει μονίμως ο φαροφύλακας με την οικογένειά του στο νησί, πράγμα που συνέβαινε από την αρχή λειτουργίας του φάρου μέχρι περίπου τη δεκαετία του ’70, οι φαροφύλακες είχαν βάρδιες που διαρκούσαν περίπου 10 μέρες ανά δύο. Έρχονταν οι μεν και αντικαθιστούσαν τους δε.
Το 1987 ο φάρος μετετράπη σε αυτοματοποιημένο επιτηρούμενο ηλιακό. Αυτό σημαίνει ότι λειτουργεί μόνος του, αλλά κάθε τόσο οι υπεύθυνοι φαροφύλακες τον επισκέπτονται και τον συντηρούν. Το ύψος του πύργου του φάρου είναι 26 μέτρα, ενώ το φανάρι βρίσκεται συνολικά σε 40 μέτρα ύψος πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Το φως που εκπέμπει σήμερα ο φάρος δίνεται σε έξι δέσμες από μια λάμπα αλογόνου, αλλά ο παρατηρητής που βρίσκεται στη θάλασσα το αντιλαμβάνεται σαν να είναι σβηστός για 10΄΄ και να φωτίζει για 1΄΄. Το βεληνεκές του είναι σημερα 17 ν. μίλια και είναι ένας από τους μεγαλύτερους φάρους του Αιγαίου. Ο φάρος της Ψαθούρας βρίσκεται στα βόρεια του ομώνυμου νησιού σε γεωγραφικό πλάτος 39ο 30΄ 3΄΄, γεωγραφικό μήκος 24ο 10΄ 9΄΄. Το 2001 χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού.